Ticwatch E - een smartwatch met TalkBack

Introductie

Smart Watches bestaan alweer een aantal jaren, maar totdat Apple in 2015 met de eerste generatie Apple Watch uitkwam, was het enige dat je als spraakgebruiker met zo'n horloge kon, de data die het horloge opleverde nalezen op je telefoon. Dat was al best heel leuk, maar niet zo interactief als echt live naar je gegevens kijken. Voor mij als Android gebruiker was de toegankelijkheid van de Apple Watch jaloersmakend. Zoals het Apple betaamt, werken Apple watches alléén met iPhones, iPads en iPods.

Google heeft sinds maart 2014 een eigen besturingssysteem voor slimme horloges. Tot voorkort hete dit Android Wear, maar sinds maart van dit jaar heet het Wear OS. Sinds versie 2.8 (december vorig jaar) is er min of meer serieuze ondersteuning voor TalkBack, wat betekent dat ook de extra onderdelen die je op een wijzerplaat kunt plaatsen nu met TalkBack te benaderen zijn. Dit was voor mij het moment om rond te gaan kijken naar een geschikt horloge.

Eisen aan het horloge

Net als bij Android telefoons is er een flinke keuze uit horloges met Android Wear of Wear OS. Deze varieren van horloges die nauwelijks meer zijn dan veredelde stappentellers tot bijna volwaardige telefoons. De twee zaken waar je op moet letten om überhaupt een kans te hebben op succes met TalkBack zijn:

• heeft het horloge een luidspreker
• draait het horloge Android wear of Wear OS 2.8 of hoger

Een luidspreker is niet standaard op Android horloges, evenals een microfoon, dus wil je een horloge proberen, let daar dan goed op. Mijn keuze is uiteindelijk gevallen op de TicWatch E, een horloge dat je bij www.amazon.uk kunt bestellen voor ongeveer €176. Het horloge heeft een luidspreker, microfoon, gps ontvanger, stappenteller, hartslagmonitor en misschien nog wel een paar verdwaalde sensoren. Er bestaat ook een S versie van de Ticwatch. Het voornaamste verschil met de E is dat bij de S versie de GPS antenne in het horlogebandje zit, waardoor GPS ontvangst beter zou moeten zijn dan bij de E versie. Andere merken die op het moment dat ik dit schrijf in aanmerking komen, zijn LG en Huawei.

Beschrijving van de TicWatch E

De TicWatch is een horloge met een ronde wijzerplaat. Deze licht iets verzonken in de kast. Er zit één drukknop op het toestel, die voor verschillende functies gebruikt wordt. Hierbij kun je denken aan het wisselen tussen wijzerplaat en app lijst, het starten van de Google assistent en het opneieuw opstarten van het horloge.
Het bandje is van zacht flexibel materiaal en het kan makkelijk worden verwisseld voor b.v. een bandje van een andere kleur mocht je daar zin in hebben. Aan de onderkant vna het horloge, dat deel dat op je pols rust, tref je de aansluiting voor het meegeleverde adapterkabeltje aan en een rondje dat naar ik aanneem de hartslagsensor is.
De aansluiting waarmee het horloge wordt opgeladen is geen standaard model, in ieder geval niet een standaard die ik ken. De connector is licht magnetisch, zodat de connector makkelijk aan het horloge clickt.

Installatie

Het is in principe mogelijk de hele installatie van het horloge zonder hulp van een ziende uit te voeren, maar het kan geen kwaad er één in de buurt te hebben, als de installatie ergens niet goed gaat. Voor Android en IOS is de procedure ongeveer gelijk:

1. Zorg dat de app wear OS by Google op je toestel is geïnstalleerd.
2. Zorg dat je telefoon op Engels staat. (dit is helaas nodig sinds de laatste update van het horloge en is een bug).
3. Zorg dat het horloge voldoende is opgeladen.
4. Herstart het horloge door de knop minstens 10 seconden ingedrukt te houden.
5. Wacht minstens anderhalve minutt om het horloge de tijd te geven op te starten.
6. plaats twee vingers naast elkaar op de wijzerplaat. Eén vinger vlakbij het knopje, de andere wat verderop en laat deze staan.
7. Na een tijdje zal het horloge trillen en melden dat om toegankelijkheid in te shcakelen je je vingers moet laten staan totdat je een pieptoon hoort.
8. Haal ca 5 seconden later je vingers van het scherm. Na nog wat trillen en rammelen zal het horloge beginnen te praten en een TalkBack tutorial voorstellen.
9. bepaal zelf of je deze wilt uitvoeren. Zo niet, of als je hem zat bent, veeg je met twee vingers naar rechts om een menu terug te gaan.
10. Je hebt nu een sprekend horloge en kunt de installatie spraakgestuurd afmaken door de prompts te volgen.

Na een tijdje zal het horloge je vragen de telefoon ter hand te nemen, de WearOS app te openen en daar een koppeling met het horloge tot stand te brengen. Als dit is gelukt kan er informatie uit apps vanaf het toestel naar het horloge worden gestuurd. Je bepaalt zelf welke apps je wilt synchroniseren met je watch. Als de setup met succes is doorlopen, heb je aan het eind een Engels sprekend horloge, dat, als je er op tikt, de tijd zal melden. Als je vervolgens naar links of rechts swipet hoor je niets. Je staat dan op de stappenteller die nog niets te melden heeft.

Het kiezen van een wijzerplaat

Het horloge wordt geleverd met een aantal wijzerplaten. Lang niet allemaal zijn ze bruikbaar met TalkBack. Ik denk zelfs dat de meesten niet met TB samenwerken. Elements pointer lijkt een goede, waarop een flink aantal onderdelen (complicaties) kan worden geplaatst. Een nieuwe wijzerplaat kiezen doe je door:

1. het horloge te activeren door er op te tikken.
2. met één vinger van boven naar beneden te vegen om het menu te openen.
3. instellingen te selecteren
4. weergave te selecteren
5. daar wijzerplaten te kiezen.

Hier staat de lijst van wijzerplaten. Deze varieert b.v. als je apps hebt geïnstalleerd die een eigen wijzerplaat bij zich hebben. Probeer hier gerust iets uit en bedenk dat je altijd nog naar elements pointer terug kunt. Nadat je een keuze hebt gemaakt, wordt deze direct geactiveerd.

Aanpassen van de wijzerplaat

Als de wijzerplaat op het scherm staat en je dubbeltikt deze en houdt de laatste tik vast, dan kom je in het instellingenmenu van de wijzerplaat. Bij elements poiter heb je hier twee keuzes: settings en theme. Wat theme doet is mij niet duidelijk, maar in settings kun je bepalen welke complicaties je op de wijzerplaat wilt zien. Hier laat de toegankelijkheid ons helaas een beetje in de steek. Als je settings hebt geselecteerd, komen er vier ongelabelde knoppen in beeld. Dit zijn denk ik placeholders voor de complicaties. Als je op één van die vier knoppen dubbeltikt, krijg je een lijst waaruit je mag kiezen. Deze lijst is in verschillende cattegorieën ingedeeld, zoals fit, algemeen, agenda, klok etc. Voor mij was het meestal een verrassing welk element ik aan het vervangen was, maar als het eenmaal op de wijzerplaat staat, zijn de meesten prima toegankelijk. Standaard staan er o.a. het batterij percentage en een wereldtijd op. Het is hier een kwestie van een beetje experimenteren of iemand die wel kan zien je laten helpen met het vullen van je wijzerplaat.

apps

Veel apps zoals je die standaard op een telefoon aantreft staan ook op de TicWatch, zoals weer, instellingen, agenda, en dergelijke. Als hje het horloge met een IOS toestel koppelt, krijg je b.v. ook herinneringen. Vanaf de wijzerplaat druk je een keer op de knop om bij de lijst van apps te komen. Natuurlijk is er een aantal fintenss gerelateerde apps, waarbij vooral opvalt dat de apps één functie hebben. Je hebt dus niet een klok app met daarin een stopwatch en een timer, maar twee losse apps voor deze functies. Ik vind dat heel prettig, en wat mij betreft gingen ze bij de telefoon ook naar zo'n interface terug. Eventueel zet je dan alle klok functies in een mapje klok. In de Fit Workout app kun je b.v. snel een training starten. Dit zorgt ervoor dat het horloge je GPS positie en hartslag grondiger in de gaten gaat houden. Als je na de oefening op stop drukt, worden de gegevens verzameld en opgeslagen om later nog eens te bekijken. Met heart rate doe je snel een hartslagmeting enz. De meeste apps zijn goed bruikbaar met TalkBack. Als je tijdens een oefening b.v. TalkBack op de hartslag plaatst, zal deze steeds worden uitgesproken als hij verandert. Dit tenminste zolang het scherm niet vergrendeld is.

Google assistent

Als ik het horloge vanaf een Android toestel configureer, blijkt het te zijn uitgerust met een Nederlandstalige versie van de Google assistent. Hiervan heb ik in de vorige blog al een demo gegeven. Als ik het toestel vanaf een iPhone activeer, heb ik de assistent niet, maar wordt hij vervangen door de Google zoek functie. Ik ga er vanuit dat zodra de assistent in het Nederlands beschikbaar is, deze ook vanaf IOS zal werken.

TalkBack

Op het horloge staat standaard TalkBack geïnstalleerd. Het staat als experimentele functie in de instellingen. Dat is jammer, omdat het daarmee dus niet gezien wordt als een volwaardige functie van de watch. De TalkBack instellingen zijn nog niet volledig aangepast aan het horloge. Er zijn nog wat overblijfsels waaruit blijkt dat TalkBack toch nog vooral een app voor de telefoon is.

Gebaren

Er is een zeer beperkte set gebaren op het horloge beschikbaar:

gebaar	functie
swipe link/rechts	ga naar vorige/volgende onderdeel
Swipe van onder naar boven	Open de berichtenlijst
Swipe van boven naar beneden	Open het menu met o.a. instellingen
Swipe met twee vingers bij het knopje vandaan	Sluit het huidige scherm (1 stap terug)
Dubbeltik op het huidige onderdeel	Activeer het geselecteerde item.

Van boven naar beneden swipen om het niveau zoals teken en woord te veranderen werken niet, maar de hoekgebaren voor het lokale en globale context menu weer wel. Door de huidige bug bij het downloaden van extra talen, kun je TalkBack alléén met een Engelse stem gebruiken. Deze kun je wel Nederlands laten praten, maar dan praat hij als die Canadees in een oeroude broodreclame, die na een week in Canada zonder brood al prate met een zeer zwaar accent.

Batterij

Als je het horloge vooral gebruikt om de tijd te checken + de paar extra complicaties die je op de wijzerplaat hebt gezet, houdt hij het ongeveer twee dagen vol op een batterij. Gebruik je hem voor het monitoren van je sportieve prestaties en gebruik je daarbij ook nog eens zijn interne GPS, dan gaat de batterij een stuk sneller achteruit. Vergeleken met mijn Apple Watch, waar ik op mijn facebook account al eens een hele verhandeling over heb geschreven, gaat hij ongeveer twee keer zo lang mee, maar die Apple Watch is dan ookal weeer dri jaar oued, dus de vergelijking is niet helemaal eerlijk.

Vergelijking met de Apple Watch

Hoewel dit een Android blog is, mag de vergelijking met de Apple Watch in een lang verhaal als dit niet ontbreken.

• Bij beide apparaten kun je de installatie uitvoeren zonder dat daarvoor ogen noodzaeklijk zijn.
• De standaard wijzerplaat is bij beiden volledig uit te lezen met de screenreader
• Bij Apple is de wijzerplaat zonder problemen naar eigen inzicht in te delen, terwijl dat bij Android een flinke dosis geluk vereist.
• Workouts werken op het Android toestel prettiger omdat je parameters zoals snelheid en hartslag live kunt monitoren met de screenreader
• Een aantal standaard meegeleverde wijzerplaten werkt niet met TalkBack samen. Dit komt bij Apple niet voor.
• De Apple horloges zijn twee keer zo duur.

Conclusie

Voor wie kennis wil maken met het fenomeen smartwatch en niet meteen in frustratie het ding uit het raam gooit als het niet direct werkt zoals verwacht, is de TicWatch een leuk apparaat, dat op het eerste gezicht net zoveel kan als zijn dure Apple tegenhanger, maar dan wat minder degelijk in elkaar gezet als het om de sdcreenreader gaat. Stappenteller, hartslagmeter en gelopen afstand werken prima. Aan de integratie met TalkBaqck valt nog wel wat te schaven. Zo zouden in ieder geval alle meegeleverde complicaties met TB samen moeten werken, evenals het scherm waarmee je de wijzerplaat indeelt. Deze bezwaren zullen voor mensen die zonder TalkBack kunnen leven niet gelden. Daar is de vraag meer of je een wijzerplaat kunt vinden die bij je past.

Audio demo van Google assistent in het Nederlands.

De Google assistent, zeg maar de Google dienst waartegen je kunt praten en die gesproken antwoorden teruggeeft of opdrachten uitvoert, komt ergens dit jaar in het Nederlands beschikbaar voor smartphones en smart speakers. Wie schertst dan ook mijn verbazing, toen ik op de smartwatch (ticwatch E) al gebruik bleek te kunnen maken van de Nederlandstalige assistent.

Deze link brengt je naar een mp3 bestand waar ik een paar van de functies die nu beschikbaar zijn laat horen. Een aantal handelingen, zoals het maken van een afspraak, kun je flink versnellen door het gebruik van de assistent. Ook het dagoverzicht dat je krijgt door "goede morgen" of "goedenavond" te zeggen, is best handig. Toen ik deze laatste functie op mijn telefoon probeerde, zij deze alleen maar "good evening" terug. Voor wie liever leest dan luistert, hier een paar commandos die ik heb geprobeerd en de bijbehorende antwoorden:

Vraag	Antwoord
Hoe laat is het?	Het is tien over half negen in de avond
Waar ben ik?	Hier is een kaart van Golden Delicious 63 692 AP Duiven
Goedenavond	Goedenavond Henk, het is tien over half negen in de avond. Morgenochtend om 9 uur heb je... enz.
Hoe laat is het in Lissabon	Het is 11 over half acht in Lissabon, Portugal.
Wat is de hoofdstad van Burundi	Bujumbura is de hoofdstad van Burundi
En wat is de hoofdstad?	Tirana is de hoofdstad van Albanië

In het laatsta voorbeeld zie je dat de assistent onthoudt waarover je aan het praten was. Je hoeft dus niet nog eens Albanië te noemen in de vraag over de hoofdstad. Bij het maken van een afspraak ging het systeem halverwege in het Engels over, zodat de naam van de afspraak in het Engels gedicteerd moest worden. Ook de vraag of de afspraak moest worden opgeslagen werd in het Engels gesteld.

Een derde cattegorie zijn de handige spelletjes, ik weet even geen beter woord, zoals kop of munt, of gooi een dobbelsteen. Na het geven van die commando's hoor je het geluid van een vallend munt of een rollende steen, gevolgd door de uitkomst van de worp.

Ook het instellen van een wekker of timer kan natuurlijk gewoon. Wat nog niet werkt is het zingen door de assistent, even afgezien van of je dit wel wilt horen, kan de Engelse versie happy birthday of iets anders voor je zingen, terwijl de Nederlandse versie nog niet verder komt dan het opzeggen van het alfabet.

Benieuwd wat er nog zal worden toegevoegd en verbeterd tegen de tijd dat de assistent officieel in het Nederlands beschikbaar is.

TalkBack 6.1 beschikbaar

Het heeft even geduurd, maar deze week is TalkBack 6.1 naar de PlayStore gestuurd. Naast de standaard bugfixes die iedere release natuurlijk heeft, is er deze keer ook weer genoeg nieuws te beleven:

Nieuwe functies

• Taal van de TTS is nu eindelijk instelbaar via het globale context menu (naar benenden->naar rechts), of ctrl+alt+l als je een toetsenbord hebt. Je kunt kiezen uit alle talen die de huidige TTS beschikbaar heeft. Bij espeak zijn er dat dus heel veel, bij Acapela alleen de talen die je hebt aangeschaft. De taalkeuze kan ook aan een gebaar naar keuze worden gekoppeld.
• Meer navigatieniveaus beschikbaar in niet-web apps, zoals koppen, links en besturingselementen. Beschikbaarheid hangt af van de informatie die de app-bouwer in de app verwerkt.
• Functies voor het bewerken van tekst kunnen nu aan een eigen gebaar worden toegekend.
• Android O: door over de vingerafdruksensor te vegen kan snel naar een voorgedefinieerde TalkBack instelling worden gesprongen. De opties zijn: navigatie (default), spraaksnelheid, Audio Ducking, en uitgebreidheidsniveau. Na het selecteren via de vingerafdruksensor, kun je door naar boven/beneden te swipen een keuze binnen die instelling maken. B.v. kies je spraaksnelheid, dan verhoog je deze door omhoog te swipen.
• Android O: Uitspreken van wachtwoorden is nu een TalkBack instelling.

Opgeloste problemen:

• Navigeren met de tabtoets spreekt nu ook het laatste item op het scherm correct uit.
• TalkBack zou niet meer door telefoongesprekken heen moeten praten, behalve als het scherm wordt aangeraakt.
• Het indrukken van de volumeknoppen onderbreekt niet langer het voorlezen door TalkBack als deze in "alles voorlezen" stand staat.
• Browsen in Chrome en web views is verbeterd.
• Crashes op Android 5 en 6 opgelost.

Taalkeuze

De taalkeuzemogelijkheid is wat mij betreft de grootste verbetering in deze versie. Zeker als je een eigen gebaar aan dit menu toekent, kun je heel snel van TTS taal wisselen als blijkt dat een bepaalde tekst in het Engels geschreven is. Als een webpagina de juiste codering heeft, zal TalkBack overigens automatisch proberen de taal van de pagina aan te houden. Blijkt dit niet de goede keuze te zijn, dan is deze weer via het taalmenu ongedaan te maken.